لزوم انجام خدمات پیشگیری و اهمیت آن نسبت به درمان بیماری از هیچکس پوشیده نیست در این رابطه و در این حیطه بهداشت دهان و دندان به دلیل مشکلات درمانی و گاهی اوقات غیر قابل برگشت بودن سلامت عضو ، پیشگیری از اهمیت زیادی برخوردار است. دندانها هم مانند دیگر اعضای بدن نیاز به پیشگیری دارند. با صرف هزینه اندک نسبت به درمان میتوان دندانها را نسبت به پوسیدگی مقاوم کرد. لذا اجرای طرحهای پیشگیری از پوسیدگی دندان بطور خاص حائز اهمیت بوده و در این میان فیشور سیلانت یا شیاربندی که بطور موثری زمینه پوسیدگی را از بین می برد اثر زیادی بر کنترل پوسیدگی خواهد داشت.
شیاربندی دندان (فیشورسیلانت) چیست؟
یكی از سطوح دندانها كه به‌شدت در معرض پوسیدگی قرار دارد، سطح جونده دندان‌هاست. سطوح جونده دندانهای عقبی یا همان سطوحی كه غذا بین آنها جویده و له می‌شود، به‌دلیل داشتن شیارهای فراوان نواحی بسیار مستعدی برای پوسیدگی محسوب می‌شوند. یك راه پیشگیری از ایجاد پوسیدگی در این دندانها، استفاده از تكنیكی به نام فیشور سیلانت است. سیلانت‌ها موادی هستند كه به‌صورت یك لایه نازك درون شیارهای سطح جونده دندانهای آسیای دائمی بچه‌ها قرار می‌گیرند و به كمك آنها این شیارها صاف می‌شوند .با صاف شدن شیارهای دندان، از گیر كردن مواد غذایی بین این دندانها كاسته شده و احتمال پوسیدگی آنها كاهش می‌یابد.
اولین دندان دائمی آسیای كودكان در سن 6 سالگی در انتهای دهان می‌روید (بدون آنكه دندان شیری لق شده و بیفتد.) اغلب والدین نسبت به وجود این دندان و یا دائمی بودن آن بی‌اطلاعند. از آنجایی كه این دندان تقریبا همزمان با ورود بچه‌ها به مدرسه و استفاده زیاد آنها از تنقلات، درمی‌آید، لازم است كه به شدت از آن مراقبت شود. این دندانها یكی از مهم‌ترین كاندیدها برای فیشور سیلانت هستند و به محض رویش كامل آنها باید عمل فیشور سیلانت برای آنها انجام شود. به دنبال رویش سایر دندانهای آسیای دائمی، آنها نیز باید فیشور سیلانت شوند. فیشور سیلانت در مواردی قابل انجام است كه لقی دندان وجود نداشته باشد، دندان بدون پوسیدگی باشد و بیش از 4 سال از رویش آنها نگذشته باشد .
مراحل شیاربندی دندان
شیار پوش دندان معمولاً روی سطح رویی این دندان ها قرار می گیرد و علت آن وجود شیارها و حفره های عمیق بر روی این دندان ها است. شیاربندی دندان همچنین بر روی سایر دندان های دائمی نیز در صورتی که شیار یا حفره بر روی آن وجود داشته باشد برای کمک به حفاظت از سطح رویی این دندان ها استفاده می شود. برای بعضی کودکان، دندان های آسیاب مقدماتی (دندان های شیری) نیز دارای شیارها و حفره هایی هستند که می توان برای حفاظت آنها از فیشور سیلانت استفاده کرد و در این شرایط دندانپزشک یا متخصص بهداشت دهان ممکن است به شما پیشنهاد دهد از شیاربندی دندانها روی سطح رویی این دندان های شیری نیز استفاده شود.
در ابتدا سطح دندان بطور کامل با استفاده از ابزارهای مخصوص توسط دندان پزشک یا متخصص بهداشت دهان تمیز می شود. سپس دندان با آب شسته شده و خشک می شود. در ادامه از یک محلول اسیدی روی حفره ها و شیارهای سطح رویی دندان برای چند ثانیه استفاده می شود. به این ترتیب نواحی میکروسکوپی کوچک بر روی دندان تشکیل می شود که می تواند قرارگیری روکش بر روی دندان را تسهیل کند و به این ترتیب شیار پوش دندان بهتر به آن می چسبد. پس از اینکه مجدداً دندان خشک شد، ماده شیاربند دندان بر روی دندان قرار گرفته و سفت می شود. فیشور سیلانت دندان با استفاده از یک پرتو مخصوص سفت می شود یا ممکن است گاهی اوقات از شیارگیر دندان دو بخشی استفاده شود که نیازی به استفاده از پرتو برای سفت کردن آن نیست. هنگامی که شیار بند دندان سفت شد، تبدیل به یک روکش صیقلی پلاستیکی می شود و امکان جویدن عادی غذا مجدداً برای فرد ایجاد می شود.
افراد مناسب برای فیشورسیلانت
فیشور سیلانت برای افراد زیر توصیه می شود:
- فیشور سیلانت توسط دکتر دندانپزشک کودکان برای کودکانی که تازه دندان آسیای آنها درآمده است توصیه می شود.
- بزرگسالانی که در مورد بهداشت دندان خود ابراز نگرانی می کنند
- بزرگسالانی که به صورت طبیعی شیارهای (فیشور) عمیقی دارند
- بزرگسالانی که زیاد دچار پوسیدگی دندان می شوند
با وجود اینکه فیشورسیلانت در بین بزرگسالان محبوبیت زیادی دارد، مخصوصا بین افراد بزرگسالی که زیاد دچار پوسیدگی دندان می شوند و افرادی که فیشورهای آسیب پذیر و برجسته ای دارند، در ابتدا برای پیشگیری از پوسیدگی دندان های دائمی تازه درآمده کودکان و درمان پوسیدگی آنها مورد استفاده قرار می گیرد.
مزایای این روش
- تمیز کردن فیشورهای عمیق را آسان تر می کند
- بین 33 تا 71 درصد از پوسیدگی دندان پیشگیری می کند
- باعث معکوس شدن مراحل اولیه پوسیدگی دندان می شود
- از دندان های دائمی تازه درآمده کودکان محافظت می کند
- از نیاز به پرکردن دندان در دوران کودکی که برای کودک ترسناک است، جلوگیری می کند
به راحتی و آسانی بر روی دندان ها قرار می گیرند
عوارض جانبی
- سیلانت ها ممکن است در طول زمان در بیایند ( و اغلب این اتفاق می افتد) یا فرسوده شوند. دلیل اصلی بروز این مشکلات این است که در حین قرار دادن سیلانت دندان پزشک نتوانسته دندان را خشک نگه دارد.
- برای این که قرار دادن سیلانت به خوبی انجام شود، دندان باید کاملا بدون بزاق باشد و این کار در دهان کودک با کم توجهی، دندان های کوچک و بزاق زیادی که دارند، بسیار مشکل است.
- در صورتی که سیلانت در بیاید، دندان به وضعیت اولیه خود برمی گردد و سیلانت را می توان تعویض کرد.
- 50 درصد از سیلانت ها بیش از 5 سال دوام دارند.
- یکی از خطرات سیلانت ها این است که بخشی از سیلانت ها جدا می شود و بخشی به دندان می چسبد یا سیلانت به خوبی روی دندان را پوشش نمی دهد. در صورتی که این اتفاق بیفتند، دندان مورد نظر دچار پوسیدگی می شود و وقتی پوسیدگی تشخیص داده شد باید قسمت زیادی از دندان پر شود. با گرفتن عکس بهتر می توان این مساله را متوجه شد و این کار باید در زمان های مناسب صورت بگیرد.
دوام و ماندگاری
عموما فیشورسیلانت ها برای مدتی طولانی دوام دارند، اما ممکن است در طول زمان خرد یا فرسوده شوند، بنابراین مهم است که با مراجعات مکرر به دندانپزشک آنها را معاینه کنید. اضافه کردن یا جایگزین کردن فیشور سیلانت سریع و راحت انجام می شود.
قیمت و هزینه
هزینه شیاربندی دندان با فیشور سیلانت بستگی به مقدار سیلانت استفاده شده برای جلوگیری و کاهش پوسیدگی دندان شما، نوع کلینیک دارد.
سوالات متداول:
چه دندانهایی فیشور سیلانت می شوند؟
تنها دندانهای آسیای کوچک و بزرگ به دلیل وجود شیار روی سطح بالایی نیاز به شیاربندی دارند البته از بین این دندانها آنهایی که شیارهای عمیق دارند تنها کاندید این درمان می باشند و دندانهای با شیار کم عمق نیازی به این درمان ندارند . تشخیص این امر با دندانپزشک است.
چقدر دوام دارد؟
معمولا این سیلانت ها برای مدتهای طولانی روی شیارها را می پوشانند ولیکن بهتر است هر 6 ماه یکبار توسط دندانپزشک کنترل شوند تا در صورت ایجاد مشکل در آنها اصلاح شوند و یا دوباره سیلانت صورت گیرد تا از نفوذ پوسیدگی در دندان جلوگیری صورت گیرد.
چه زمانی فیشور سیلانت بایستی انجام گردد؟
به محض رویش دندانهای دائمی آسیا بایستی شیارهایشان سیل شود. اولین زمان برای این کار حدود 6 تا 7 سالگی زمان رویش اولین دندانهای آسیای دائمی است و پس از آن حد فاصل سن 11 تا 14 سال وقتی که بقیه دندانها آسیای دائمی رویش می یابند.
آیا باز هم بعد از این درمان نیازی به مسواک زدن هست؟
بدون شک این درمان و پیشگیری جایگزین بهداشت دهان و دندان نمیشود. با رعایت بهداشت و انجام فیشور سیلانت دندان کودکان آمار پوسیدگی در آنها به میزان زیادی کاهش خواهد داشت.