پیش از اینکه به تشخیص برسیم و طرح درمان ریخته شود، دندانپزشک باید به گردآوری و ارزیابی حقایق و پیوند آنها با نگرانی اصلی بیمار یا پدر و مادر وی بپردازد و هر گونه مشکلی را که تشخیص داده و برای آنها ممکن است ناشناخته باشد، بازگو کند. برخی از علائم شاخص بیماری، ممکن است منجر به تشخیص تقريبا فوری دندانپزشک شود. برای مثال، تورم آشکار لثه و خروج چرک، ممکن است مربوط به دندان آسیای شیری با پوسیدگی بسیار شدید باشد. اگرچه گردآوری و ارزیابی این موارد به سرعت انجام می شود، فقط تشخیص مشکل را در یک ناحیه فراهم می کند. از سوی دیگر، گاهی نیاز است که تشخیص جامع همه مشکلات و یا مشکلات بالقوه در حال پیدایش بیمار را تا زمانی که بیشتر مسائل اورژانسی حل شود، به تأخیر انداخت. برای مثال، بیماری با التهاب حاد لثه از نوع نکروز دهنده زخمی یا تاج دندان تازه شکسته، نیاز به درمان فوری دارد، اما معالجه فقط می تواند جنبه تسکین دهنده داشته باشد و تشخیص و درمان کامل تر، پس از آن انجام شود.
بر اهمیت گردآوری و ارزیابی کامل حقایق مربوط به وضعیت بیمار، نمی توان بیش از حد تأکید کرد. معاینه کامل بیمار خردسال شامل ارزیابی:
- رشد کلی و سلامت عمومی،
- شکایت اصلی، مانند درد،
- ارزیابی بافت های نرم بیرون دهان و مفصل گیجگاهی فکی،
- بافت های نرم درون دهان،
- بهداشت دهان و سلامت پریودنتال،
- بافت های سخت درون دهان،
- اکلوژن در حال تکامل،
- احتمال پوسیدگی،
- رفتار.
اغلب به اقدامات تشخیصی اضافی نیاز است، مانند پرتونگاری، تهیه مدل های مطالعه گچی، عکس برداری، آزمونهای پالپ و در موارد محدود، آزمایش های لابراتواری.
در برخی موارد نامعمول، همه این روش های کمک تشخیصی، ممکن است پیش از تشخیص جامع و کامل لازم باشد. البته تشخیص دهانی نمی تواند کامل باشد، مگر اینکه تشخیص دهنده تمام حقایق به دست آمده از راه دانستن تاریخچه پزشکی و دندانپزشکی ، معاینه، لمس، کاوش سطوح مختلف دندانی (اگر دندان ها وجود دارند) و اغلب تصویربرداری (پرتونگاری و غیره) را ارزیابی کرده باشد. برای بررسی دقیق تر ارزیابی بیمار دندانپزشکی ، می نوانید به فصل نگاشته شده توسط Glick، Greenberg و Ship در کتاب بیماری های دهان Burket مراجعه کنید.