نگرانی از عادات خانمان برانداز و بیماری هایی مانند اعتیاد به الکل و مواد مخدر که ممکن است در کودکان بزرگتر رخ دهد، در محدوده کار دندانپزشکی کودکان است.
Rosenbaum گزارش داده است که اعتیاد نوجوانان و حتی کودکان، امروزه همانند اعتیاد بزرگسالان امری عادی است. مشکلات مصرف مواد مخدر با مراقبت های دندانپزشکی بیمار اثر مستقیم دارد. به دست آوردن و نگهداری تاریخچه کامل مهم است. پرسشنامه سلامت در مطب که در این فصل آمده است، باید طوری باشد که پدر و مادر یا بیمار بتوانند برخی نشانه های اعتیاد را عنوان کنند. اغلب، تشخیص اعتیاد با معاینه سطحی سخت است. بنابراین، گرفتن اطلاعاتی از خود بیمار در مورد نشانه های اعتیاد لازم است. در دیدارهای بعدی، دندانپزشک باید تغییرات تاریخچه سلامت عمومی را همانند پاسخ به پرسش های خاص مورد توجه قرار دهد.
همچنین مهم است که بدانیم بیمار در هنگام ملاقات دندانپزشکی از مواد مخدر استفاده می کند یا نه زیرا ممکن است با داروهایی مانند اکسید نیتروژن که در مطب مصرف می شود، تداخل داشته باشد. اگر بیمار تحت تأثیر داروی مخدر است، درمان دندانپزشکی باید تا زمانی که بیمار در حالت نشئه نیست به تأخیر افتد.
نشانه های مصرف مواد مخدر می تواند شامل: افسردگی، احساس بی کفایتی، ناکامی، درماندگی، ناپختگی فکری، از خودبیگانگی، ناتوانی در ارتباط مفاهیم و کمبودهای اساسی در ساختار روحی و عملکرد خود باشد. معتادان حرفه ای کنترل ضعیفی بر بازتاب های حرکتی خود دارند. بهداشت عمومی و به ویژه بهداشت دهان و دندان، اغلب در این افراد فراموش شده است. افزون بر این، چون مواد مخدر می تواند بر فرایندهای عادی تفکر تأثیر گذارد، درد دندان درمان نشده ممکن است پنهان نگه داشته شود. این مجموعه عوامل، باعث می شود تا بیمار علاقه بسیار کمی به درمان های دندانپزشکی نشان دهد و روش های پیشگیری را به طور رضایت بخش انجام ندهد. در نتیجه، میزان بیماری های دهان افزایش می یابد. شناسایی معتادان، حتی برای افراد با تجربه سخت است.
با این حال، سرنخهای ویژه ای وجود دارد. تغییرات ناگهانی در رفتار، همین طور وجود نشانه هایی از افسردگی و کج خلقی معمول است. تمایل به جنس مخالف اغلب کم می شود. بدون هرگونه علائم آشکار از مصرف الکل، شخص معتاد ممکن است مست به نظر برسد. ممکن است نیاز شدید به پول، همچنین از بین رفتن اشتها و از دست دادن وزن داشته باشد. وجود زخم هایی در مسیر رگها ممکن است نشانگر تزریق مواد مخدر باشد. معتادان معمولا بدون توجه به دمای هوا، پیراهن آستین بلند می پوشند تا محل زخم ها شناسایی نشود.
Fletcher و همکارانش، بیان کردند که استفاده غیرقانونی از مواد مخدر و استنشاقی در میان جوانان کشورهای پیشرفته مانند امریکا و انگلستان شایع شده است. همان گونه که استفاده از مواد مخدر خطرهای مستقیم بر سلامت دارد، می تواند همراه با آسیب های اتفاقی، آسیب به خود، خودکشی و دیگر رفتارهای “مشکل آفرین”، مانند مصرف بیش از حد الكل، آمیزش جنسی محافظت نشده و رفتار ضداجتماعی باشد. همچنین استفاده از مواد مخدر در کودکی، می تواند در آینده همراه با اعتیاد به مواد زیانباری چون هروئین یا کوکائین باشد. به این ترتیب، وابستگی به این داروها با فراوانی بالای بیماری و مرگ و میر، زیان های اجتماعی و جرم و جنایت همراه است. به خاطر این مشکلات اجتماعی و سلامت است که تشویق به کاهش استفاده از مواد مخدر در میان نوجوانان اولویت دارد.
با این حال، بررسی منابع علمی آن محققان نشان می دهد که اخلاق مثبت و سطح کلی روابط قوی در مدرسه و تعهد نسبت به آن، با میزان کمتر استفاده از مواد مخدر ارتباط دارد. از سوی دیگر، در سطح فردی، رفتارها و دیدگاههای منفی نسبت به مدرسه نیز با مصرف مواد مخدر ارتباط دارد.
MacDonald گزارش می دهد که تجربه، روش طبیعی برای یادگیری نوجوان است، اما وقتی با کنجکاوی و بی باکی طبیعی این دوران همراه باشد، می تواند خطر آفرین شود. سیگار کشیدن نوجوانان مثالی از این مورد است. در مطالعه بررسی ملی استفاده از مواد مخدر و سلامت، ۱۲٪ نوجوانان دوازده تا هفده ساله، در ماه گذشته یک یا چند نخ سیگار کشیده بودند و از آنهایی که هرگز سیگار نکشیده بودند، بیش از ۲۲٪ در معرض خطر شروع به سیگار کشیدن بودند.